30 Mart 2014 Pazar

ilginç bir yazıydı, sonuna kadar dikkatle okudum.... bence okumalı.

Yaratıcı insanlar arasında intihar oranı neden bu kadar yüksek?
Kimsenin görmezden gelemeyeceği bir özelliği var bu kişilerin: “Normal” insanlara göre çok daha duyarlılar; hayatın acılarını ve sevinçlerini herkesten daha fazla ve daha derinden duyuyorlar. Bu yüzden de yaralanmalara, incinmelere daha açık oluyorlar.

Romalı büyük filozof, yazar ve devlet adamı Seneca, İmparator Neron’un gönderdiği bir fermanla intihar etmek zorunda kalmıştı. Bir zamanlar hocası, danışmanı ve başbakanı olduğu Neron, ona “damarlarını keserek intihar etmesi” buyruğunu göndermişti. Seneca arkadaşlarının arasında damarlarına dört yara açtı, ölümü beklemeye başladı ama kanının ağır akması yüzünden ölmesi uzun sürüyordu. Sonunda kendisini hamamda, sıcak buharda boğdu. Seneca’nın genç karısı da onunla birlikte damarlarını kesmişti. Ne var ki kadın, Neron’un emriyle kurtarıldı, tedavi edildi ve bir daha kendini öldürmeye kalkışmadı.

Çılgınlık derecesinde bir Japon milliyetçisi olan Yukio Mişima, büyük yazarlık yeteneğini önemsemez gibi davranarak hayatını “Güneş İmparator”a, samuraylar Japonyasını canlandırmaya, dövüş sanatlarına, askerliğe, disipline adamış, ülkesinin yozlaşması olarak gördüğü değişimlere karşı mücadele bayrağı açmıştı. Yanına epey öğrenci de toplamıştı. Bir gün bu öğrencileri alarak bir askeri birliği işgal etti. Balkona çıktı, düşüncelerini özetleyen bir söylev verdi ve seppuku yaptı. Kimonosunu açarak özel bir bıçakla karnını yavaş yavaş, dikkatli bir biçimde soldan sağa doğru keserek bağırsaklarını dışarı döktü. Daha sonra seremoniye katılan en yakın öğrencisi, keskin bir kılıçla yazarın başını uçurdu.

Mayakovski ve Macar şair Attila Jozsef, büyük umutlarla “insanlığın kurtuluşu” olarak gördükleri rejimlerin başındaki politikacıların yarattığı hayal kırıklığına dayanamayarak kendilerini öldürdüler.
Stefan Zweig ise Avrupa kültürüne inanan bir hümanist olarak, Nazi zulmünün uygulamalarını ve o uygar Avrupa’nın korkunç bir barbarlık bataklığına dönüşmesini kabul edemediği için karısı Lotte ile birlikte aşırı dozda ilaç alarak canına kıydı.

Eşiyle birlikte intihar edenler arasında, Londra’da birlikte intihar eden Arthur ile Cynthia Koestler'i anmak gerekir. Karl Marx’ın kızı Jenny de kocası Paul Lafargue ile birlikte intihar etme yolunu seçenlerden.

Ukraynalı büyük romancı ve hikayeci Gogol birtakım ruhi ve akli sorunlarla boğuştuğu için, bir şey yemeyi ve içmeyi reddederek öldürmüştür kendini. Bu acılı süreç dokuz gün sürmüştür.
Rus şiirinin en büyüklerinden olan Sergey Yesenin de ruhsal depremler sonucunda hayatına son verenlerden. Şair birkaç kez hastaneye yatırıldıktan sonra bir otel odasının duvarlarına kendi kanıyla veda şiirini yazdı ve kendini astı.

İngiliz dilinin en önemli romancılarından olan Virginia Woolf artık hayata dayanamadığı için evinin yakınındaki nehir kıyısına gitti, ceplerine ağır taşlar doldurarak suya girdi ve boğuldu.

Amerikalı şair Sylvia Plath ise bir sabah çocukları henüz uyurken, başını gaz fırınının içine sokarak intihar etti. Bu ölüm, yıllar sonra onun üstüne tez yazan şair Nilgün Marmara’nın da 29 yaşında intihar etmesinde rol oynadı.

Fransız yazar Gerard de Nerval de ruhsal hastalıklarla boğuşmuş, birkaç kez sanatoryuma yatırılmıştı. Tedavisi pek bir sonuç vermemiş olmalı ki Nerval de kendini asarak hayatını sonlandırmayı seçen yazarlar kervanına katıldı.

Avcılığıyla ünlü Ernest Hemingway’in son avı kendisi oldu. Çiftesini ağzına sokarak tetiğe bastı. Yaşlılığı kabul etmek istemediği, ölümü bir erkek yiğitliğiyle karşılamak istediği söylendi. Ama Hemingway’in ailesinde de intihar eğilimi vardı. Babası, iki kardeşi ve bir torunu intihar etti.

Romancı Jerzy Kosinski, çocukluğunun Polonyasında savaşın büyük acılarını yaşamıştı ve ruhunda açılan yaralar hiçbir zaman kapanmadı. Bir banyo küvetinde kendisini plastik bir torbayla boğmadan önce “Her zamankinden biraz daha uzun sürecek bir uykuya dalıyorum” diye yazmıştı.

İtalya’da antifaşist hareketin önemli ismi ve bu dilin en büyük yazarlarından Cesare Pavese, depresyon ve aşk acısı yüzünden intihar edenler arasında.

Yasunari Kawabata, Walter Benjamin, Jack London derken liste uzayıp gidebilir.

Orta Doğu ve Türk edebiyatında, 1887 yılında damarlarını kesen ve kendi kanıyla ölüm anlarını not eden Beşir Fuad ve Viyana sefiriyken ağzına havagazı hortumunu sokarak intihar eden şair Sadullah Paşa en bilinen örnekler. Sadullah Paşa’nın intiharını Abdülhamit baskısına bağlayanlar da var, elçilikte aşık olduğu Anna Schumann’ın gayrı meşru bir çocuk doğurmasına da.
Ziya Gökalp de kafasına bir kurşun sıkmış ama ölmemişti.
Ülkesindeki kötü gidişe dayanamadığı için Paris’te intihar eden İranlı yazar Sadık Hidayet, doğu edebiyatında intihar denilince akla gelen ilk isim.

Bizimki gibi ülkelerde entellektüel intiharlarına pek fazla rastlanmamasına karşın
öldürülen, hapsedilen, zulüm gören şair-yazar sayısı çok kabarık.
 Belki de bu yüzden intihar etmeye fırsat bulamamışlardır.
 Çünkü onların bu işi gören, yaratıcı insanları yavaş veya hızlı ölümlere iten devletleri ve toplumları vardır.

Zülfü Livaneli

21 yorum:

Adsız dedi ki...

böyle yazıları paylaşmayın insanlar intihara özenebilir

öykü dedi ki...

sen gerçek mısın adsız?
lütfen şaka olduğunu soyle
bana

cunku böyle bı yazıdan böyle bı sonucu
ancak şaka gıbı bı ınsan cıkarabılır

en kıbar böyle ıfade edebılıyorum.

Atilla dedi ki...

Ne kadar sabırlı olmak gerektiğini bir kez daha görmüş olduk bu yorumla:)
Güldüm okurken , haklısın şaka gibi

Bugün özel bir gün ,ben oyumu erken saatlerde kullandım
Dilerim ülkemiz için hayırlı olsun
Sevgiler Öykü

öykü dedi ki...

haklısın aslında gulup geçmek gerekiyor


ve evet hayırlı olsun dıyorum Atılla

güzel seyler olsun hepımız ıcın

insanyavrusu dedi ki...

demişsin ya
katiller niye yaratıcı insalardan çıkar diye.
cevap veriyorum hemen ben de
Çünkü onlar yaratıcılar. Benliklerinde 5 karaktere kadar çıkabiliyorlar.
:)

öykü dedi ki...

ben katıller yaratıcı ınsanlardan mı çıkar demısım:)
böyle bısey demedım

insanyavrusu dedi ki...

dur hatlar karıştı katil intihar olcaktı :)

Baştan alıyorum hemen ;

Demişsin ya yaratıcı insanlar arasında neden bu kadar intihar oranı yüksek diye ;

cevap veriyorum hemen ben de;
Çünkü onlar yaratıcı, herşeyi merak ederler ölümü bile :)

Hah şimdi oldu bence..
Oldu dimi?
:)

öykü dedi ki...

tamam sımdı oldu ama şöyle:)

bu yazı bana aıt degıl
yazıyı zulfu lıvanelı yazmış
bı araştırmaya dayandırmış yazısını
orneklendırmıs
ve demıs kı
farkındalıklar artınca
ınsanların ıncınmesı kolaylaşıyor
ve bu da ıntıharı getırıyor

ve devamında da demıs kı
bızım ulkemız de az ıntıhar
nedenine gelınce,
bızım ulkemız de
düşünen kıtap yazan
sıır yazan ınsanların ıntıhar etmesıne gerek te durum da kalmıyor
Çünkü onların adına bu işi gören, yaratıcı insanları yavaş veya hızlı ölümlere iten devletleri ve toplumları vardır

demıs

Adsız dedi ki...
Bu yorum yazar tarafından silindi.
öykü dedi ki...

gulumsedım zaten absalom:)

bunun ıcın bı teşekkür borçluyum sana


bı de bısey okudum az once

onu da paylasmalyım
gunlerın anlam ve onemıne bıaen:)
Dıyor kı ;


Kaybetmek; insanda değer kavramının güçlenmesini sağlar.

Sürekli kazanan insanda değer kavramı yoktur. Onun için her şey değersizdir.

İnsan bazen kaybederek kazanır.

Adsız dedi ki...
Bu yorum yazar tarafından silindi.
öykü dedi ki...

yok yılmak yok

cunku ınanmak onemlıydı burda

ınandıklarının arkasında durmak onemlıydı

bızler ınandıgımız herseyın ne kadar degerlı olduğunu bılenlerdenız

vatanımıza
atamıza
degerlerımıze sonuna kadar sahıp çıkan bır nesılız bız

ve sonuna kadar da
asla boyun eğmeden dımdık ayakta duracağız

varolacagız.

Unknown dedi ki...

Livaneli yine çok çarpıcı bir yazı kaleme almış. İlk paragraf ve son paragraf beni etkiledi diyebilirim. Son cümle de ne üzücüdür ki fazlasıyla doğru...

öykü dedi ki...

aynen katılıyorum güven
ozellıkle son paragraf
cok fazlasıyla uzucu ve gercek

maviye iz süren dedi ki...

en son mimde sen de varsın öykümm:)

öykü dedi ki...

seve seve baharcım

MAVİYE İZ SÜREN dedi ki...
Bu yorum bir blog yöneticisi tarafından silindi.
MAVİYE İZ SÜREN dedi ki...
Bu yorum bir blog yöneticisi tarafından silindi.
MAVİYE İZ SÜREN dedi ki...

Balkonuna bı kap ıcersınde kuşlara su dolduran kızı hatırladın mı MAVI?
butun canlıları doğayı tasıyabılecek sevgı kanatları var onun
Insanın duyarlılık kıvrımlarını açan
bı kez daha yaşanılası bı hayatın oykusunu yazan güzel kız ÖYkü


demıssın..

gozlerım dolu dolu okUdum
canımsın.

Kar'da düşen penguen dedi ki...

Sürükleyici bir kitap tadında olmuş =) güzel.

enem, bana da beklerim;
http://kardadusenpenguen.blogspot.com

öykü dedi ki...

hosgeldın pengu :)